„Istnieją tylko dwie możliwości: albo jesteśmy sami we Wszechświecie, albo nie. Obie są równie przerażające.” – Arthur C. Clark

Czy istnieje życie pozaziemskie?
Prawdopodobnie, przemawia za tym statystyka.
Czy istnieje inteligentne życie?
Całkiem możliwe.
Czy istnieje w naszej galaktyce?
Może, ale nie musi.
Czy istnieje teraz?
Niekoniecznie.

Obecność obcych w sci-fi jest równie sensowna jak ich zupełny brak.
Prawdopodobieństwo przemawia za ich istnieniem, ale rozmiar i wiek wszechświata sprawia, że równie dobrze mogliby nie istnieć.
Nawet po uzyskaniu napędu nadświetlnego kosmos byłby ogromny, a przede wszystkim stary.
Istnieją obcy, ale na drugim końcu nieskończonego wszechświata.
Istnieją obcy, nawet dość niedaleko, ale pojawili się miliardy lat przed lub po nas i nie mieliśmy szansy na kontakt.
Oczywiście nic nie wzbrania ich istnieniu niedaleko i w obecnych czasach, ale to wcale nie jest najbardziej prawdopodobna możliwość. Może i najciekawsza, ale nie najprawdopodobniejsza.

Zatem jeśli są to jacy są?
Podobni do nas? Wątpliwe, ale nie niemożliwe.
Najczęściej obcy w sci-fi są humanoidami, z którymi możemy się lepiej lub gorzej, ale dogadać. Mało prawdopodobna opcja, ale wygodna dla tworzenia historii.
Są wystarczająco obcy by ludzie mogli się od nich wyraźnie odciąć, ale na tyle podobni by jakiekolwiek relacje z nimi były możliwe.

Jednak obcy mogą wyglądać bardzo różnorodnie. Wielu z nich pewnie nawet by nie kwalifikowało się jako istoty żywe wobec obecnych standardów.

Kilka ciekawszych przykładów z jakimi się spotkałem lub sam pomyślałem (pewnie podświadomie kierując się czymś o czym zapomniałem):

·         Świadoma planeta-superkomputer – „Warstwy Wszechświata”

·         Inteligentne jednokomórkowce, potrafiące łączyć się w kolonie i wykorzystujące materiał genetyczny do przechowywania informacji (nie tylko tych odnośnie funkcjonowania) – „Odwet Oceanu”

·         Obcy z super-zimnych obszarów kosmosu, których budowa opiera się na kondensacie Bosego-Einsteina (w największym uproszczeniu jest to zamrożony gaz) – „Najemnicy”

·         Żywe kryształy – „Grillbar Galaktika”

·         Inteligentny ocean biomasy – „Solaris”

·         Istoty, które są samoświadome jako kolonia, ale samodzielnie są prymitywnymi organizmami – „Wyjście z cienia”

·         Bardzo inteligentne, ale nie samoświadome istoty – „Ślepowidzenie” (Polecam)

·         Byty czysto energetyczne lub informacyjne

·         Istoty z antymaterii

·         Istoty, które wzięliśmy za obcych, a byli tylko organami wielkiego obcego.

Można by tak długo wymieniać. Pojawia się też jeszcze jedna kwestia.
Przyjmijmy, że obcy wyewoluowali na planecie o wielkiej masie, potężnych fluktuacjach grawitacyjnych i magnetycznych oraz, że potrzebują tych fluktuacji do funkcjonowania.
Mogą być najbardziej zaawansowaną i pokojową rasą we wszechświecie, ale mimo swego zaawansowania z powodu braku materiałów lub czegoś innego nie są w stanie opuścić swojej planety, a jej warunki są zabójcze dla większości innych obcych.
Scenariusz równie prawdopodobny jak to, że natkniemy się na obcych, których zrozumiemy.

Wracając właśnie nie do samej formy, ale rozumowania obcych.
Najprawdopodobniej obcy okazaliby się zbyt, wybaczcie truizm, obcy.
Zacznę od łagodniejszego przypadku. W „Warstwach Wszechświata” jeden obcy na chęć pomocy emocjonalnej reaguje dość drażliwie i pyta się człowieka czy jest w stanie zrozumieć tok myślenia starożytnego samuraja z rodzinnej planety ludzkości. Na odpowiedź przeczącą, której się zresztą spodziewał odpowiada, że on i tak jest nieskończenie bliższy niż tok rozumowania jakiegokolwiek obcego.
Bardziej radyklanym przypadkiem jest seria „Głębia” gdzie pojawia się „Paradoks Percepcji”. Obcy są tak obcy, że ludzkość nie jest w stanie ich zrozumieć w najmniejszym stopniu.
Po znalezieniu jednej pozornie dającej się zrozumieć rasy okazuje się, że oni nie reagowali na nas, ale na mikroby w naszych organizmach.

Osobiście sądzę, że nawet jeśli po spotkaniu obcych rozpoznamy, że to obcy – równie dobrze możemy nawet na nich nie zwrócić uwagi jeśli będą wystarczająco obcy – to skończy się na całkowitym braku sensownego kontaktu.

Jest jeszcze kwestia rozwoju technologicznego. Ludzie są kiepscy w przewidywaniu rozwoju własnej technologii, a co dopiero technologii zupełnie odmiennej.
Popularnym rozwiązaniem tego problemu jest skala Kardasheva bazująca na ilości wykorzystywanej energii.
Jej niewątpliwym plusem jest to, że nie odwołuje się do ludzkiej wyobraźni przez co wydaje się dość obiektywna.
Jednak nie jest doskonała. Spotkałem się z propozycją hipotetycznego gatunku prostych fotosyntetyzujących jednokomórkowców, które żyją na asteroidach tworzących coś w rodzaju sfery Dysona co sprawia, że technicznie należałyby do cywilizacji Typu II mimo, że nie spełnia kryteriów podawanych przy cywilizacji typu 0. Ludzie nie osiągnęli zaś jeszcze poziomu I.
Kto jest waszym zdaniem lepiej rozwiniętym technologicznie gatunkiem?
Ja osobiście pomyślałem też o jeszcze jednej możliwości – aby wywołać lawinę można wstrząsnąć górą lub pchnąć odpowiedni kamyk.
Ludzie są dość mało efektywni ze znaczną częścią wykorzystywanych technologii; dlaczego nie mogłaby istnieć o wiele bardziej zaawansowana cywilizacja, która nie tyle co potrafi korzystać z o wiele większych ilości energii, ale podobnych lecz z o wiele większą wydajnością?
Pierwsze silniki parowe miały mniej niż 10% wydajności. Większość z okresu ich dominacji miała między 10 a 20%. Obecnie zaś można osiągnąć wyniki między 40 a 50%. Przy wykorzystaniu takiej samej energii można zrobić więcej.

Dochodzimy więc do czegoś na co pewnie wszyscy czekali. Wojny z obcymi. Pewnie was rozczaruję, bo podsumuję to w kilku zdaniach. Jeśli cywilizacja nie mająca możliwości podróży międzygwiezdnych wejdzie w konflikt z cywilizacją mającą dostęp do technologii umożliwiającej takie podróże to przegra z kretesem. Mogłaby być nawet o wiele lepsza pod względem rozwoju myśli militarnej, ale różnice technologiczne będą zbyt duże. Wytrzymałość materiałów, ilość i efektywność wykorzystania energii etc. Laser górniczy dużej mocy może posłużyć równie dobrze do pocięcia statku co asteroidy.
W wypadku konfliktu dwóch mających dostęp do technologii umożliwiających podróże międzygwiezdne pojawia się mnóstwo zmiennych. Wielkość zaplecza gospodarczego, poziom rozwoju strategii i taktyk wojskowych, różnice technologiczne, gotowość poniesienia strat. Wygra ten kto ma wystarczającą przewagę w wypadkowej tych zmiennych lub w pewnych wypadkach miał szczęście i zrobił coś co spowoduje, że przeciwnik nie będzie chciał lub nie będzie mógł kontynuować walk. Mogą to być rzeczy, które są dla nas zrozumiałe jak zajęcie świętej planety lub zupełnie dziwne, których nawet byśmy nie zauważyli i nie mogli dojść dlaczego nagle mimo przewagi przeciwnik przestał walczyć.

  Ładne, ale tak to nie będzie wyglądać na pewno. Za mała efektywność.

Dlatego nie narzekajcie na zbyt ludzkich obcych w sci-fi. Gdybyście dostali „rasowych” obcych nie wiedzielibyście jak się do nich zabrać.
Ja osobiście lubię jak jest przynajmniej jedna niehumanoidalna rasa wśród obcych, ale to moja preferencja spowodowana tym, że czasem mam dość zbyt ludzkich (przynajmniej z wyglądu) obcych. Ma się niemal nieograniczoną swobodę, a wybiera się pomalowanie ludzi na zielono – tanie, proste i niesamowicie nudne.